Missiehuis
Ontdek hieronder de geschiedenis van het Missiehuis Sint Franciscus Xaverius in Teteringen
Tijdlijn
Arnold Janssen
Op 8 september 1875 stichtte Arnold Janssen, een Duitse priester, in Steyl het eerste Missiehuis. Daarvoor moest hij naar Nederland komen, want vanwege de ‘Kulturkampf’ mochten in Duitsland geen nieuwe kloosters worden gesticht. “In een tijd waarin zoveel ten gronde gaat, moet iets nieuws ontstaan!” zei Arnold Janssen. Het waren onrustige jaren en zijn idee om een missiehuis te stichten zou niet gemakkelijk zijn. Toch waagde hij het erop en overtrof alle verwachtingen. 34 Jaar lang zou hij zijn ‘Gezelschap van het Goddelijk Woord’ leiden. Vrouwen sloten zich aan bij deze beweging en stichtten met hem in 1889 de Missiezusters en in 1895 de Aanbiddingszusters van Steyl.
Door gebruik te maken van de media verbreidde zijn werk zich verrassend snel over alle werelddelen.
Arnold Janssen studeerde mathematiek en natuurwetenschappen in Münster en Bonn, daarna twee jaar theologie. In 1861 werd hij in Münster tot priester gewijd.
Zijn engagement om de geloofsbreuk in Duitsland te helpen overwinnen, opende zijn ogen voor de problematieken van de wereldkerk. Zijn verlangen, de Duitstalige katholieken ook aan het missiewerk van de kerk te laten deelnemen, voerde hem uiteindelijk naar Steyl. Hier legde hij het fundament voor de Steyler Missiën, die zich zouden verspreiden over de hele wereld. In 2003 is Arnold Janssen heilig verklaard.
Huize Withof
In Nederland wordt met een aparte tak begonnen. Na veel overleg met het Bisdom van Breda en andere betrokken partijen, start de priesteropleiding in het klein in Huize Withof in Teteringen, terwijl er ondertussen plannen worden gemaakt en wordt gebouwd aan een nieuw instituut. Het is klein en krap maar in één van de kamers is zelfs een kapel gecreëerd.
Noviciaat en theologicum
Een eigen noviciaat en theologicum voor de toekomstige missionarissen wordt gebouwd, op een prachtig landgoed met bos en weiden. Er wordt een oprijlaan aangelegd en aan weerszijden worden beukenbomen geplant.
De houten ladder
Een gedeelte van het nieuwe Missiehuis aan de Oosterhoutseweg 114 wordt betrokken. Hier worden missionarissen van de congregatie der Missionarissen van Steyl (S.V.D.) opgeleid. Er kwamen priesterstudenten uit heel Nederland, die zich gedurende vier jaar voorbereidden op het priesterschap.
Het is een rechthoekig gebouw naar een door pater Möchel uitgewerkt bestek. Aannemer Ligtvoet uit Breda heeft het gebouwd.
De eerste periode was de trap voor de ingang nog niet af en moest men met een houten ladder naar binnen. Er was nog geen verwarming, maar al wel elektriciteit.
Klokkentorentje
In 1925 vereist het groeiende aantal theologiestudenten meer leraren en broeders. Meer studie- en klaslokalen waren nodig en niet te vergeten de slaapzalen. Men had dit al langer in gedachten. Dit is te zien aan de hoofdingang: door de uitbreiding zit deze ineens in het midden van de gevel.
Het gebouw wordt verder uitgebreid door aannemer Martens uit Oosterhout, zodat er een U-vormig gebouw ontstaat.
Uit deze tijd stamt ook het klokkentorentje op het dak.
Oorlogstijd
Al voordat Nederland bezet werd door de Duitsers, bood het Missiehuis onderdak aan tientallen vluchtelingen, met name vanuit Oostenrijk en Polen. Op 13 september 1943 werd het gebouw gevorderd door de Duitsers. Een groot deel van de paters verhuisde gedurende een periode van twee jaar naar het huis van de congregatie in Steyl. Achtergebleven paters boden heimelijk onderdak aan verschillende geallieerde piloten en aan onderduikers, waarbij zij werden geholpen door het Oosterhoutse verzet. In die bezettingsperiode speelden zich ingrijpende incidenten af op het kloosterterrein: er zijn mensen vermoord in de boerderij en doodgeschoten op de oprit. Toen de bevrijding van Breda en omgeving op gang kwam, lag het Missiehuis in de vuurlinie tussen de Duitsers en de geallieerden die vanuit België oprukten. Er sloegen regelmatig granaten in. De schade daarvan is nog zichtbaar in de stenen van het gebouw. Al die tijd hebben er nog paters en broeders gewoond, tussen angst en beven in. Waar ze konden, hebben ze mensen uit de omgeving opgevangen en onderdak geboden. Het gebouw werd op 26 oktober 1944 door de Duitsers in gebruik genomen als veldhospitaal. Op 30 oktober volgde de bevrijding door de Polen.
Verbouwing
Architect Johannes van Halteren verbouwde het complex in 1967 tot kloosterbejaardenoord voor teruggekeerde missionarissen. In 1986 werd het zorgcentrum met bejaardenafdeling officieel in gebruik genomen en kreeg de naam Zuiderhout.
Stichting Bejaardencentrum Zuiderhout
In 1972 begon de omvorming van Missiehuis naar bejaardentehuis.
55 jaar lang had het Missiehuis St. Franciscus Xaverius als grootseminarie dienst gedaan. Er zijn 502 theologanten tot priester gewijd. Totaal zijn er ongeveer 450 paters en broeders voor het missiewerk uitgezonden.
Op 1 januari 1973 ging Stichting Bejaardencentrum Zuiderhout officieel en geheel zelfstandig van start voor paters, broeders, zusters en 12 niet-religieuzen.
Volledige verzorging voor niet-religieuzen
40 nieuwe bejaardenwoningen met volledige verzorging voor niet-religieuzen worden in gebruik genomen. Het interieur werd gewijzigd en achter het bestaande deel werd een nieuw paviljoen, ook voor niet-religieuzen, gebouwd.
Stichting Zorgcentrum Zuiderhout
In 1992 werd Stichting Bejaardencentrum Zuiderhout Stichting Zorgcentrum Zuiderhout. Meer niet-religieuze bewoners vraagt ook om een nieuwe ontmoetingsruimte, waar gezamenlijke activiteiten kunnen worden georganiseerd. Daarom werd in 1995 de Biënkorf gebouwd, centraal tussen de gebouwen. Voor de bouw van de Biënkorf moet nog wel even ruimte worden gemaakt. Op de foto zie je de voormalig directeur meneer Spruit en meneer Kooiman nog bomen rooien. Op hun vrije zaterdag hielpen ze nog vrijwillig mee om de grond in orde te maken voor de bouw.
Monumentale status
Het hoofdgebouw (voormalig missiehuis) wordt op de monumentenlijst geplaatst.
Fusie
In oktober van dit jaar betrekken de bewoners hun kamers in de nieuwbouw op het terrein. Al in 1997 vonden de eerste besprekingen plaats over de nieuwbouw, een combinatie van verzorging en verpleging (met name PG-bewoners). Vele vertragende factoren kruisten de wegen, waaronder de overgang naar de AWBZ, vereisten m.b.t. brandpreventie en de monumentenstatus.
Na een nauwe samenwerking vanaf november 1989 met het zorgcentrum Valkenhove
(30 plaatsen) van de Catechisten te Breda vindt per 1 juli 2004 een fusie plaats. Samen gaan ze verder onder de naam Stichting Woonzorgcentra Zuiderhout. Vanaf nu wonen er ook andere congregaties op het terrein van Park Zuiderhout.
Grondige verbouwing
Het missiehuis wordt grondig verbouwd. Eerst helemaal gestript en dan opnieuw ingericht. Het aantal bewoners neemt toe door de komst van de Benedictijnen uit Oosterhout, de Missionarissen van de Heilige Familie uit Goirle en de Missionarissen van het Goddelijk Woord. Enkele jaren later komen op het terrein ook de Scheutisten wonen in een eigen appartementencomplex en nog later de Paters van Bavel in een van de gebouwen aan de Laan der Continenten.
SART
Na een terdege voorbereiding sluiten alle religieuzen zich aan bij de overkoepelende organisatie SART (Samenwerkende Religieuzen Teteringen), die op 1 januari 2020 van start gaat Het doel is de religieuzen te ontzorgen en te garanderen, dat iedere bewoner tot het einde de zorg krijgt die hem toekomt. Een eigen bestuur en directie dragen SART, die in het begin uit 78 leden bestaat. Feit is dat SART een natuurlijk inkrimpende organisatie is. Men wil samen de lasten en lusten dragen. Dat blijkt eind 2023 niet meer haalbaar te zijn en wordt op 31 juli 2024 SART opgeheven. Met 27 bewoners gaat het Missiehuis verder. Maar grote veranderingen in huis zijn op komst.
Blind Walls Gallery
Alle muurschilderingen van Blind Walls Gallery zijn gebaseerd op verhalen, gebeurtenissen of personen die een directe connectie hebben met de locatie van de schildering. Deze muurschildering combineert de verhalen van het Missiehuis van vroeger en het verzorgingshuis van nu. Kunstenaar en illustrator Maaike Canne heeft de muurschildering gemaakt en hoopt de kijker een warm gevoel te geven en hen weg te laten dromen naar verre oorden.
Verbeelding
Gebaseerd op de reizen van de paters van het Missiehuis heeft Maaike gekozen voor serene en warme landschappen die tevoorschijn komen in ‘doorkijkjes’. De vergezichten zijn neutraal en laten veel aan de verbeelding over. “Dit geeft de kijker de mogelijkheid weg te dromen in mooie ervaringen die de bewoners van Park Zuiderhout genoeg zullen hebben op hun over het algemeen oudere dag”, vertelt Maaike. De muurschildering toont ook de cyclus van dag en nacht inclusief zonsopkomst en -ondergang, een metafoor voor het leven en de dood. Dit alles wordt bij elkaar gebracht door een witte duif. De kleur wit kun je associëren met helderheid en reinheid en de vogels zelf staan voor de heilige geest, vrijheid en het ‘uitvliegen’ van de paters naar verre oorden.
Respect voor het verleden, met de eisen van nu
We staan aan de vooravond van een nieuwe verbouwingsronde. Met respect voor het verleden, maar ook met de eisen van nu. Duurzaamheid speelt daarin een belangrijke rol. Er leven nog zo’n 50 paters, broeders en zusters in en om het Missiehuis. De laatste bewoners die het gebouw herinneren aan haar oorsprong en verhaal. Een verhaal vol levenswerken, ambities en energie. Een verhaal dat langzaam wordt opgenomen in de geschiedenis.
